Esnafa iyi AVM'lere kötü haber

250 milyar dolarlık perakende pazarı zapturapt altına alınacak. İsteyen istediği yerde AVM, berber, bakkal açamayacak. Perakende ticaretin Anayasası yazılacak. AVM’ler karşısında korumasız kalan küçük esnaf ve sanatkar, tek elden alım yapacak; üreticinin parası zamanında ödenecek.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, yıllardır yılan hikayesine dönen ve ilk kez perakende ticaretin kurallarını yazacak yasa hazırlığında sona geldi. Daha önce hazırlanan taslak ve tasarıları bir kenara bırakan bakanlık, taslağı sil baştan yeniledi.

İşte taslaktan dikkat çeken başlıklar:

İSTEYEN İSTEDİĞİ YERE AVM YAPAMAYACAK

Taslağa göre il bazında stratejik ticari planlar hazırlanacak. Bu planları hazırlayan komisyon içinde yerel yönetimler, esnaf ve sanatkar odaları, ticaret ve sanayi odaları ile üniversiteler olacak. Bu komisyon, hazırlayacağı planlarda cadde cadde, sokak sokak nerede, hangi mesafede kaç tane AVM, bakkal, berber, kuru temizlemeci açılabileceğini belirleyecek. Böylece üç ayda batan bakkal, berber olmayacağı gibi, rastgele açılan AVM’ler nedeniyle de esnaf zarara uğramayacak.

Planlara uymak ‘zorunlu’ değil; gönüllü olacak. Ancak bu plana uymayan hiçbir devlet teşviğinden ve desteğinden yararlanamayacak.

Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, “Bu planlarda, ticaret bölgeleri tespit edilecek, bu bölgeler ile sokak, cadde, mahalle ve ilçe bazında azami fayda sağlayacak perakende işletmelerin sayısı ve konusu belirlenecek. Böylelikle, perakende işletmelerin kuruluş yeri için adeta ‘ücretsiz bir fizibilite imkânı’ sunulacak. Bu işletmelerin yanlış yer seçimi sebebiyle kapanmalarının ve muhtemel kaynak israfının önüne geçilmiş olacak” dedi.

İŞYERİ İZNİ TEK KAPIDAN…

Taslağın yasalaşması halinde işyeri açılış iznini belediye ve il özel idareleri değil; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde kurulacak birim verecek. Bunun için elektronik ortamda Perakende Bilgi Sistemi (PERBİS) kurulacak. Tek kapı sistemiyle işletme kurmak isteyenler, kapı kapı dolaşmak yerine, tek bir sistem üzerinden başvuru yapacak. Bürokrasi azalacak, işyeri açılış süreci kısalacak. 

ESNAF ALIM GÜCÜNÜ KULLANACAK
AVM İLE REKABET EDECEK

Bakanlığın gözetiminde, esnaf ve sanatkarlar meslek kuruluşları, tedarik ve dağıtım şirketleri kurabilecek. Yani 81 il genelinde küçük bakkallar, berberler için TESK bünyesinde kurulacak tedarik ve dağıtım şirkete, ‘tek bir alıcı’ olarak firmaların karşısına oturacak. AVM’lerdeki büyük perakendeciler gibi düşük fiyat, kampanyalı ürün talebinde bulunabilecek. Böylece vatandaş bebek bezi, şampuan, deterjan kampanyalarını sadece AVM içi marketlerde değil; sokak arasındaki küçük bakkalında da bulabilecek. Bakkal da kazanacak vatandaş da…

RASTGELE KAMPANYAYA SON!
İNDİRİMLER, İNTERNETTE OLACAK

İndirimli ve promosyonlu satış kampanyalarının özellikle süresine ilişkin esaslar belirlenerek, bunlar disiplin altına alınacak. Bakan Yazıcı, “Böylelikle, haksız ticari uygulamaların önüne geçilecek ve tüketicilerin doğru bilgilendirilmesi sağlanacak.
Tüketiciler, kampanyalı satışları PERBİS veya işletmelerin internet sayfası üzerinden güncel olarak takip edebilecek” dedi.

RAF PARASI, KAMPANYA PARASI OLMAYACAK

Büyük perakendecilerin, küçük üreticilere ürünlerini satma karşılığı yaptıkları dayatmalar da son bulacak. Öyle ki büyük marketlerin, ‘raf parası’, ‘kampanya parası’ diyerek küçük üreticiyi bunaltmaları, 6 ayı aşan ödeme süreleri önlenecek. Yasa ile üretici ve tedarikçiden, perakendecilerin hangi ücretleri talep edebileceği kurala bağlanacak. Yine ücret ödemeleri 60 günü geçemeyecek. Bu süre üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen gıda ürünleri ile temizlik ve kişisel bakım ürünlerinde 20 günü geçemeyecek.

Perakende işletmelerin üretici ve tedarikçilerden temin ederek işyerinde kendi ad veya markasıyla sattığı ürünlerin ambalajında, üretici ve tedarikçinin markasına, tanınırlığını artıracak şekilde yer verilecek. 

YORGANCI , KUNDURACI AVM’DE OLACAK

Esnaf ve sanatkâr işletmelerinin alışveriş merkezlerinde faaliyet gösterebilmelerine olanak sağlanacak. Ayrıca kaybolmaya yüz tutmuş mesleklerin yaşatılmasını teminen bu meslek erbabının alışveriş merkezlerinde faaliyet göstermeleri mümkün hale gelecek.

"SÜPER, MÜKEMMEL"

Türkiye Esnaf ve Sanatkar Odaları Birliği (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, taslağı 'süper', 'mükemmel' sözleriyle değerlendirirken, "Önemli olan bu işin çerçevesi. Eksiklikleri varsa da düzeltilir. Şimdiye kadar kimsenin el atamadığı bir piyasanın, 250 milyar dolarlık perakende sektörünün, ilk kez anayasası yazılıyor. Umarız yasalaşır" dedi. Palandöken, taslağın yasalaşması halinde parası olan herkesin AVM açamayacağını, tüketiciyi yanıltıcı reklamlar yapamayacağını, küçük esnafı yok edecek uygulamalara girişemeyeceğini vurguladı.

"İLKE VE KURALLARI BELİRLEDİK"

Bakan Yazıcı, 2000’li yılların başından itibaren hızlı bir gelişim seyri izleyen perakende sektöründe alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağaza sayılarındaki artışın bir yanda ülke ekonomisine ciddi katkı sağlarken, bir yandan da bazı ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlar yarattığına dikkat çekti. İşletmelerin açılışında standardı bulunmayan karmaşık işlemler, ödeme süreleri ve markalaşmada karşılaşılan sıkıntılar ile haksız ticari uygulamaların bu sorunların başında geldiğini belirten Yazıcı, "Yaşanan bu süreç, perakende sektöründeki esnaf ve sanatkâr işletmeleri ile küçük ölçekli ticari işletmeler için pazar kaybı ve piyasada tutunma sorunlarını da beraberinde getirmiştir. Serbest piyasa ve rekabet ilkelerinden vazgeçmeden ve tüketici tercihleri de gözetilerek, yaşanan bu sorunların giderilmesini ve perakende işletmelerin dengeli bir şekilde büyümesini ve gelişmesini teminen bu Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağını hazırladık" dedi.

Taslağın yeni bir bakış açısıyla hazırlandığını vurgulayan Yazıcı, organize perakendeciler olarak nitelendirilen alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağazaların yanı sıra, geleneksel perakendeciler olarak tabir edilen esnaf ve sanatkâr işletmeleri ile diğer ticari işletmelerin yer aldığı bu sektöre ilişkin temel ilke ve kuralları düzenlediklerini anlattı.